ناکامی و منابع آن

در فریزر را باز کرد. چهار پایه را پیش کشید و از آن بالا رفت. روی نوک پنجه پاهایش ایستاد و دستانش را دراز کرد. بالأخره به آن طبقه رسید. کشیدش بیرون و دستش را برد تویش و کور کورانه تکانش داد و یک بسته بستنی پیدا کرد. تازه چشمانش در حال برق زدن بود که مادر رسید: داری چیکار میکنی؟

ترسید. بستنی از دستش افتاد. گفت: مَسَنی.

مادر سر تکان داد و گفت: نه.

مادر خم شد و بستنی را از روی زمین برداشت و گذاشتش سر جایش. او را از روی چهار پایه بلند کرد و به بغل گرفت. چهار پایه را با پا هل داد عقب و در فریزر را بست.

کودک گریه کنان گفت: مسنی.

-الان وقت غذاست. غذای خوشمزه برات درست کردم.

-مسنی.

-الان بستنی بخوری بعد اونوقت دیگه غذا نمی خوری.

توی بغل مادر وول خورد و دست و پایش را تکان داد: مسنی.

ناکامی

ناکامی حالتی روانی است که فرد در راه رسیدن به هدفش با مانعی روبرو شود. ناکامی می‌تواند گیر کردن در ترافیک و به موقع نرسیدن باشد، قبول نشدن در یک آزمون باشد، یا مخالفت خانواده‌ها با یک وصلت.

گاهی ناکامی تحت تاثیر عوامل محیطی رخ می‌دهد و گاهی حاصل کمال‌گرایی است. وقتی که هدف‌هایمان در سطحی بالا باشد، یا انتظارات‌مان غیر واقع بینانه، ممکن است با ناکامی مواجه شویم.

همان طور که الیس می‌گوید، اگر بخواهیم تاییدهای دیگران را، به هر قیمتی که هست بدست آوریم یا این توقع را داشته باشیم که در همه کارها بهترین باشیم، محکوم به شکست و ناکامی خواهیم شد و فشار روانی را همیشه به همراه خواهیم داشت.

ناکامی می‌تواند منابع مختلفی داشته باشد.

منابع ناکامی:

بیرونی: طبیعی، فرهنگی_اجتماعی، اقتصادی

درونی: بدنی، روانی

منابع درونی بدنی: شخصی خواستار شغل یا رشته‌ای باشد ولی فاقد توانایی‌های بدنی لازم باشد.

مثلاً بخواهد خلبان بشود ولی چشمانش ضعیف باشد، بخواهد وارد ارتش بشود ولی قدش کوتاه باشد، بخواهد در رشته ورزشی خاصی شرکت کند ولی توانایی لازم را نداشته باشد.

درونی روانی: فاقد توانایی ذهنی لازم باشد یا اینکه دچار یک بیماری روانی باشد، یا دچار ترس و اضطراب، و این‌ها مانع رسیدن او به خواسته‌اش میشود.

فردی بخواهد در رشته‌ای خاص تحصیل کند ولی فاقد استعداد یا توانایی ذهنی لازم باشد، خواستار شرکت در آزمونی باشد ولی به دلیل اضطراب نتواند به عملکرد مطلوب برسد.

بیرونی طبیعی: شامل عوامل و منابعی است که خارج از کنترل فرد است.

فرض کنید شخصی برای یک کنفرانس بین المللی دعوت شده و روزی که پرواز دارد، پرواز به دلیل مشکل جوی لغو می‌شود یا کشاورزی که به دلیل خشکسالی، آفت یا سیل محصولاتش را از دست می‌دهد.

بیرونی فرهنگی_ اجتماعی: آداب و رسوم یا قوانین یک جامعه یا کشور مانعی برای رسیدن فرد به خواسته‌اش ایجاد میکند.

عامل اقتصادی: نداشتن بضاعت مالی برای دست یافتن به هدف.

واکنش به ناکامی

واکنش افراد به ناکامی متفاوت است ولی در شرایط ظاهراً مشابه، وقتی افراد دچار ناکامی می‌شوند رفتارهای خاصی از خود نشان می‌دهند. عده‌ای به تفکّر می‌پردازند تا علت را کشف کنند و راه حلش را پیدا کنند و گروهی فوراً تسلیم می‌شوند. برخی دچار اضطراب و تنش می‌شوند، بدوبیراه می‌گویند و دنبال مقصر می‌گردند.

به کسانی که بدون لِه شدن می‌توانند در مقابل ناکامی‌های شدید ایستادگی کنند، می‌گویند که: دارای تحمل ناکامی بالا هستند.

تعریف تحمل ناکامی

«توانایی تحمل ناکامی بدون توسل به پاسخ‌های نامناسب.»

توجه: در صورتی که ناکامی شدید باشد و ادامه داشته باشد، می‌تواند به بهداشت روانی فرد آسیب برساند.

منبع مورد استفاده: کتاب بهداشت روانی نوشته دکتر محمد علی احمدوند